اگر در حادثه و تصادف در برخورد با افراد و خودروهای دیگر خسارت مالی یا جانی به ان ها وارد کند، راننده ی خودروی مقصر، ملزم است که خسارت مربوطه را جبران نماید. در برخی از حوادث ممکن است خسارات بسیار سنگینی ایجاد شده که پرداخت چنین خسارتی برای راننده مقصر بسیار سخت باشد. از این رو با خرید بیمه نامه شخص ثالث و پرداخت مبالغی به صورت نقد واقساط، خسارات ایجادی را به صورت یکجا به فرد زیان دیده پرداخت نماید.
کلیه زیان های مالی که به سبب حوادث مشمول بیمه به اموال اشخاص ثالث وارد شود خسارت مالی نام دارد.
حداقل تعهد خسارت مالی : طبق قانون بیمه شخص ثالث حداقل تعهد خسارت مالی 5/2 درصد دیه ی یک مرد مسلمان در ماه حرام است در نتیجه هر سال این عدد باتوجه به تغییرات میزان دیه افزایش می یابد.
در سال 1402 حداقل تعهد مالی 30 میلیون تومان و حداکثر آن 600 میلیون تومان می باشد.
تعریف حوادث : هرگونه سانحه ناشی از وسایل نقلیه موتوری زمینی و ریلی شهری یا بین شهری و حتی واگن متصل یا غیر متصل ، تصادف ، سقوط ، واژگونی انش سوزی و یا انفجار یا هرنوع سانحه ناشی از وسایل نقلیه بر اثر حوادث غیرمترقبه را حوادث گویند
تعریف شخص ثالث : هر شخصی است که به سبب حوادث موضوع این قانون دچار خسارت بدنی و یا مالی شود به استثنای راننده مسبب حادثه را شخص ثالث گویند
هر نوع دیه یا ارش ناشی از هر نوع صدمه به بدن مانند شکستگی ، نقض و از کارافتادگی عضو اعم از جزِیی یا کلی موقت یا دایم ، دیه فوت و هزینه ی پزشکی به سبب حوادث مشمول بیمه
تعریف دیه : دیه مقدار مال معینی است که در شرع مقدس به سبب جنایت غیر عمدی بر نفس ، عضو یا منفعت، یا جنایت عمدی در مواردی که به هرجهتی قصاص ندارد، مقرر گردیده است.
مقدار دیه : نوع دیه که ملاک عمل شرکت های بیمه است تعداد یکصد شتر می باشد که هرسال معادل ریالی آن توسط قوه قضاییه اعلام می گردد.
دیه ماه های حرام : در صورتی که حادثه و فوت هر دو در یکی از ماه های محرم ، رجب ، ذیحجه ،و ذیقعده اتفاق افتاده باشد ، مقصر می بایست یک سوم بیشتر از ماه های عادی دیه بپردازد
تعریف ارش : ارش ، دیه غیرمقدر است که میزان آن در شرع تعیین نشده است مانند طحال ، سوختگی ، کبودی که دادگاه با لحاظ نوع و کیفیت جنایت و تاثیر ان بر سلامت مجنی علیه و میزان خسارت وارده با در نظر گرفتن دیه مقدر و با جلب نظر کارشناس میزان آن تعیین می کند.
بنابراین خسارت بدنی یعنی کسی که به وی اسیب بدنی وارد گردد شامل دیه و ارش می شود.
بیمه شخص ثالث بر چند اساس تعیین می‌شود. عوامل مختلفی بر قیمت نهایی این بیمه تأثیر می‌گذارند. در ادامه به شرح هر کدام از این عوامل می‌پردازیم:
1- بیمه مرکزی اعلام کننده حق بیمه پایه
مبلغی که برای دیه کامل انسان در ماه حرام اعلام می‌شود، تعیین کننده حق بیمه در بیمه شخص ثالث و تعهدات این بیمه برای پوشش زیان‌های جانی و مالی است. در سال ۱۴۰۲ دیه کامل انسان در ماه‌های حرام ۱ میلیارد و ۲۰۰ میلیون تومان و در ماه‌های غیر حرام ۹۰۰ میلیون تومان اعلام شد.
بر اساس تقویم قمری، ماه‌های حرام شامل ذی القعده، ذی الحجه، محرم و رجب است. یعنی اگر شخصی در هر کدام از این چهار ماه فوت کند، میزان دیه‌ای که به او تعلق می‌گیرد، ۳۰۰ میلیون تومان بیشتر از سایر ماه‌ها خواهد بود. لذا دارندگان وسایط نقلیه می بایست بر این مهم توجه داشته باشند.
2- عدم خسارت بیمه شخص ثالثو تخفیف های مربوط به ان
تخفیف عدم خسارت با عنوان مخفف «ت ع خ» در بیمه نامه‌ها ذکر می‌شود، در واقع تخفیفی است که اشخاص بیمه‌گزار با استفاده نکردن از مزایای بیمه شخص ثالث)گرفتن خسارت) در طول یک سال قرارداد بیمه، می‌توانند از آن بهره‌مند شوند. هرچه تعداد سال‌هایی که از بیمه شخص ثالث استفاده نشده بالاتر باشد، بیمه‌گزار برای تمدید آن از تخفیف بیشتری برخوردار خواهد شد. برای مثال اگر بیمه‌گزار به مدت یک سال از بیمه شخص ثالث خود استفاده نکرده باشد، در زمان مقرر که برای تمدید بیمه‌نامه خود به دفتر بیمه مراجعه می‌کند، از ۵% تخفیف برای سال بعد بهره برده و هزینه کمتری بعنوان حق بیمه پرداخت می‌کند. سقف این تخفیفات تا ۱۴ سال، یعنی ۷۰% تخفیف است.
با این حساب هرچه تعداد سال‌های عدم استفاده بیشتر باشد، تخفیف شما مطابق با جدول پایین، بیشتر خواهد بود:
تعداد سال عدم دریافت خسارت | درصد تخفیف |
یک سال | 5% |
دو سال | 10% |
سه سال | 15% |
چهار سال | 20% |
پنج سال | 25% |
شش سال | 30% |
هفت سال | 35% |
هشت سال | 40% |
نه سال | 45% |
ده سال | 50% |
یازده سال | 55% |
دوازده سال | 60% |
سیزده سال | 65% |
چهارده سال | 70% |
3-کاربری وسیله نقلیه
آنجایی که میزان ریسک در بیمه برای شرکت‌های بیمه‌گر یکی از اساسی‌ترین عوامل تعیین حق بیمه است، نوع کاربری وسیله نقلیه نشان می‌دهد که شرکت بیمه تا چه میزان متقبل ریسک و هزینه‌های معمول در حوادث رانندگی می‌شود. در نتیجه شرایط بیمه شخص ثالث برای کاربری‌های مختلف خودرو متفاوت است؛ برای مثال حق بیمه خودروهایی با کاربری تاکسی که میزان تردد بالایی دارند، ۲۰% بیشتر است. همچنین مالکین خودروهای آموزش رانندگی که احتمال خطای راننده در آنها بالا است، باید برای بیمه شخص ثالث، ۱۵% حق بیمه بیشتری پرداخت کنند.
4- بیمه شخص ثالث و جریمه دیرکرد
همان‌طور که می‌توانید برای عدم دریافت خسارت از مزایای تخفیف حق بیمه برخوردار شوید، در مقابل اگر به هر دلیلی برای تمدید بیمه شخص ثالث تأخیر یا وقفه‌ای داشته باشید، ملزم به پرداخت حق بیمه بیشتری هست. این قانون به علت اجباری بودن بیمه شخص ثالث تصویب شده‌است. رقم جریمه دیرکرد بیمه شخص ثالث به صورت روزشمار محاسبه می‌شود و حداکثر برای ۳۶۵ روز در نظر گرفته می‌شود. به این معنا که دیرکرد یک سال با ده سال تفاوتی نخواهد داشت و همان یک سال به عنوان دیرکرد محاسبه می شود. میزان جریمه دیرکرد در سال ۱۴۰۲ برای هر روز ۱۱ هزار و ۶۰۰ تومان است.
5- سقف تعهدات مالی شرکت بیمه در سال 1402
حداقل و حداکثر میزان پوشش مالی بیمه شخص ثالث در سال ۱۴۰۲ برابر با ۳۰ و ۶۰۰ میلیون تومان است. اگر بیمه‌گزار مبلغی بیش از ۳۰ میلیون تومان را به عنوان پوشش مالی در نظر بگیرد، به آن بیمه مازاد شخص ثالث گفته می‌شود.
6- تخفیف شرکت های بیمه
بیمه مرکزی، هر سال اعلام می‌کند که حداقل و حداکثر حق بیمه باید چه میزانی باشد. شرکت‌های بیمه با توجه به خدماتی که ارائه می‌دهند و سیاست‌های خاصی که در پی می‌گیرند، مبلغ حق بیمه را در همین بازه تعیین می‌کنند؛ علت تفاوت حق بیمه شرکت‌ها با یکدیگر در همین است. هر شرکت مبلغ مشخصی را به عنوان تخفیف مجاز در نظر می‌گیرد تا رضایت مشتریان را بیشتر جلب کنند. اما در نهایت با وجود تخفیف‌ها، حق بیمه نباید از میزان حداقلی که بیمه مرکزی اعلام کرده‌است، کمتر باشد.
7- مدت اعتبار بیمه نامه ها برای بیمه شخص ثالث
مدت اعتباری که برای بیمه شخص ثالث تعیین می‌شود، متغیر است و می‌تواند از چند روز تا یک سال باشد. به همین جهت است که بعضی از شرکت‌ها، بیمه شخص ثالث را به صورت روزشمار ارائه می‌دهند. با این حال خرید بیمه شخص ثالث به صورت سالانه برای متقاضیان به صرفه‌تر است. علت آن هم بیشتر بودن ریسک بیمه شخص ثالث کوتاه مدت است. برای همین قیمت یک بیمه‌نامه سه ماهه، از یک چهارم قیمت بیمه‌نامه سالانه بیشتر خواهد بود.
بیمه شخص ثالث برای تمامی دارندگان وسایل نقلیه اجباری است؛ از این رو نداشتن بیمه شخص ثالث حتی برای مدتی کوتاه (حتی در حد یک روز)، عواقبی را برای اشخاص به دنبال خواهد داشت. شرایط مختلفی را می‌توان تصور کرد که در آن افراد امکان تمدید بیمه‌نامه را در تاریخ مقرر نداشته باشند. عواملی مانند: فراموشی، مشکلات مالی و در دسترس نبودن دفتر بیمه. به این ترتیب، اگر برای تمدید تأخیری از سوی مشتری به وجود آمده باشد، شرکت‌های بیمه جریمه دیرکرد آن را به صورت روزشمار محاسبه و اعمال می‌کنند.
هزینه‌ای که تحت عنوان دیرکرد بیمه شخص ثالث به حق بیمه اضافه می‌شود به هیچ عنوان قابل تخفیف نیست و کاهش یا حذف آن توسط نمایندگی بیمه، تخلف به شمار می‌آید.
علاوه بر جریمه دیرکرد که در نهایت متوجه دارندگان وسایل نقلیه می‌شود، طبق قوانین بیمه مرکزی تبعات متعدد دیگری هم وجود دارند که برای شخص مشکل ایجاد می‌کنند؛ این موارد به شرح زیر هستند:
تخفیف عدم خسارت
در صورتی که در تمدید بیمه شخص ثالث خودرویی با تخفیف عدم خسارت تأخیری ایجاد شود، تعداد سال‌های تخفیف از بین نرفته و شرکت بیمه آن را در محاسبه حق بیمه لحاظ خواهد کرد. برای مثال ماشینی که سه سال «ت ع خ» دارد، مطابق با روزهای تاخیر در تمدید بیمه‌نامه جریمه خواهد شد؛ این دیرکرد را بدون هیچ‌گونه تخفیفی باید پرداخت کند. اما در محاسبه حق بیمه اصلی، تعداد سال‌های عدم دریافت خسارت و تخفیف متناسب با آن لحاظ می‌شود. یعنی در پرداخت حق بیمه اصلی، از ۱۵% تخفیف برخوردار خواهد شد.
تمدید بیمه شخص ثالث
اعتبار بیمه‌نامه از راس ساعت ۱۲ بامداد خرید بیمه‌نامه شروع می‌شود و در بامداد روز سررسید (که در بیمه‌نامه ذکر شده‌است) به پایان می‌رسد. برای مثال در صورتی که سررسید بیمه‌نامه شما روز چهارشنبه باشد و شما در هر ساعتی از همان روز بیمه‌نامه خود را تمدید کنید، اعتبار بیمه‌نامه جدید شما از ساعت 24 شروع می‌شود و در این فاصله تحت پوشش بیمه شخص ثالث به شمار نمی‌آید. در صورت بروز حادثه در این بازه زمانی، باید تمامی هزینه‌ها را شخصاً پرداخت کنید.
بهترین زمانی که برای تمدید بیمه‌نامه می‌توانیم به شما پیشنهاد بدهیم، یک هفته قبل از پایان اعتبار است. در مدت زمانی که بیمه‌نامه قبلی و بیمه‌نامه جدید، هم پوشانی دارند و تاریخ آن بین هردو بیمه‌نامه مشترک است، هنگام بروز خسارت از بیمه‌نامه اول استفاده شده و آن را ملاک قرار می‌دهند.
اگر ۴ سال تخفیف عدم خسارت داشته باشید، این رقم در بیمه‌نامه جدید شما نیز درج می‌شود. در صورتی که در مدت هم پوشانی دو بیمه‌نامه دچار سانحه شوید و شرایط به نحوی باشد که از بیمه شخص ثالث خود استفاده کنید، با توجه به قوانین بیمه شخص ثالث خودرو درصد خاصی از ۴ سال تخفیف شما کسر می‌شود که باید در بیمه‌نامه جدید اعمال شود. در این حالت باید مبلغ کسر شده از حق بیمه اصلی به عنوان تخفیف عدم خسارت را پرداخت کرده و برای تعیین میزان سال‌های عدم خسارت؛ الحاقیه بیمه خودرو دریافت کنید.
فقط در یک صورت است که جریمه دیرکرد بیمه شخص ثالث مورد بخشش قرار می‌گیرد؛ آن هم حالتی که اعتبار بیمه‌نامه شما در زمانی به پایان برسد که خودرو در پارکینگ نیروی انتظامی باشد. در این حالت می‌توانید با ارائه مجوز رفع توقیف به شرکت بیمه طرف قراردادتان، از پرداخت جریمه دیرکرد معاف شوید.
موقعیت‌های مختلفی وجود دارد که ممکن است تصمیم به انتقال بیمه شخص ثالث خود بگیرید. چند روش برای انجام این کار وجود دارد:
در موقعیت‌های بسیاری مانند عدم رضایت از خدمات، ممکن است تصمیم به تغییر شرکت بیمه شخص ثالث خود بگیرید. در این حالت کافی است برای تمدید بیمه ثالث خود به بیمه‌گر دیگری مراجعه کنید. درصورتی که بیمه شخص ثالث شما دارای تخفیف عدم خسارت باشد، تمامی سوابق و سال‌های تخفیف شما حفظ خواهد شد و به هیچ عنوان از بین نمی‌رود.
بیمه بدنه تنها به یک شخص تعقل دارد و نمی‌توان آن را انتقال داد؛ اما بیمه شخص ثالث عملکرد متفاوتی دارد. چون این بیمه خودرو محور است، زمان فروش ماشین، بیمه ثالث به صورت خودکار به مالک جدید منتقل می‌شود. در این حالت یک الحاقیه به بیمه‌نامه اضافه می‌شود که نشان می‌دهد آن بیمه‌نامه، به شخص دیگری انتقال داده شده‌است.
اما آیا بیمه شخص ثالث باید بنام صاحب ماشین باشد؟ خیر: می‌توان موقع فروش خودرو مشخصات بیمه‌نامه را تغییر نداد و ماشین را با خیال راحت معامله کرد؛ چون شماره شاسی خودرو در بیمه‌نامه نوشته شده و از آنجایی که کارت خودرو به نام مالک جدید آن ثبت می‌شود؛ هیچ مشکلی متوجه مالک قبلی نخواهد بود. توجه کنید که تخفیفات عدم خسارت به همراه بیمه‌نامه به مالک جدید منتقل نمی‌شود.
یکی از مزایای بیمه شخص ثالث، امکان انتقال تخفیف‌ها است. ممکن است در مواقعی، تمایل داشته باشید؛ تخفیف بیمه شخص ثالث خود را به خودروی دیگری منتقل کنید. این کار در دو صورت امکان‌پذیر است. حالت اول زمانی است که خودروی خود را بفروشید و ماشین جدیدی خریداری کنید؛ حالت دوم مربوط به زمانی است که قصد داشته باشید تخفیف بیمه‌نامه خود را به شخص دیگری انتقال دهید. در این صورت انتقال تخفیف بیمه شخص ثالث فقط در بین اعضای درجه یک خانواده (پدر، مادر، همسر و فرزندان) امکان پذیر خواهد بود.
دقت کنید که در انتقال تخفیف بیمه شخص ثالث محدودیت «خودروهای مشابه» وجود دارد. با توجه به این قانون، برای انتقال تخفیف بیمه شخص ثالث باید کاربری دو خودرو یکسان و مشابه باشد؛ برای مثال نمی‌توان تخفیف بیمه‌نامه یک تاکسی را به یک خودروی باری انتقال داد.
باید گفت که قوانین بیمه شخص ثالث در سال ۱۴۰۰ تغییرات محسوسی را تجربه کرد که شما به عنوان یک بیمه گزار باید از این تغییرات و قوانین مربوط به آن اطلاعات کافی داشته باشید:
در ادامه توجه شما را به تغییرات دیگر قوانین بیمه شخص ثالث جلب می‌نماییم:
اگر جزو رانندگانی هستید که بسیار محتاط رانندگی می‌کنید و مشمول تخفیف بیمه شخص ثالث شده اید، لازم است بدانید بر اساس اصلاحیه جدید بیمه شخص ثالث، اگر شما خودروی خود را به شخص دیگری بفروشید می‌توانید تخفیف بیمه ثالث خود را به خودروی مشابه متعلق به خود یا بستگان درجه اول (شامل همسر، پدر، مادر و فرزندان) منتقل کنید. به طور مثال اگر خودرویی که فروخته‌اید، خودروای چهار سیلندر مثل پراید باشد، تخفیف بیمه شخص ثالث خود را می‌توانید به خودروی چهار سیلندر دیگری مثل پراید، پژو 206 یا تیبا که متعلق به خودتان یا بستگان درجه اول شما است، منتقل کنید.
یکی از مهم‌ترین نکات بیمه ثالث، این است که اگر شرایط زیر موجود باشد، برای دریافت خسارت بیمه ثالث لزومی به مراجعه به مراجع قضایی برای بررسی خسارت نیست و با در دست داشتن کروکی افسر پلیس می‌توانید به شرکت بیمه مراجعه و خسارت خود را دریافت کنید:
اگر بروز حادثه رانندگی در اثر معایب خودروی شما مانند فرسودگی، نداشتن چراغ در شب، شکستگی شیشه جلوی خودرو، فرسودگی لاستیک و مواردی مانند این باشد، بیمه خسارت را به فرد زیان‌دیده پرداخت می‌نماید اما بر اساس قانون می‌تواند خسارت پرداخت شده را از شما به عنوان بیمه‌گذار دریافت نماید.
از جمله مهم‌ترین نکات بیمه ثالث که دانستن آن خالی از لطف نیست، این است که در مواردی شرکت بیمه می‌تواند بعد از پرداخت خسارت به شخص ثالث، مبلغ پرداخت شده را از شخص بیمه گذار (مقصر حادثه) دریافت کند. در موارد زیر بیمه‌گر می‌تواند به‌عنوان جانشین زیان‌دیده به بیمه‌گذار مراجعه و تمام یا بخشی از خسارت پرداخت شده به زیان‌دیده را از او دریافت دارد:
یکی از نکات بیمه ثالث این است که طبق ماده 21 قانون اصلاح قانون بیمه شخص ثالث، بیمه‌نامه‌های شخص ثالث مانند اسناد رسمی می‌توانند بعنوان وثیقه در اختیار محاکم قضایی قرار گیرد. البته این امکان در حوادث غیر عمد وجود دارد و چنانچه حادثه‌ای از روی عمد اتفاق افتاده باشد نمی‌توان بیمه‌نامه را بعنوان وثیقه قبول کرد.
پوشش جانی بیمه شخص ثالث شامل دیه فوت، ارش یا دیه در صورت نقص عضو و هزینه پزشکی است. از کاربردی‌ترین نکات بیمه ثالث این است که اگر در حادثه‌ای شخص زیان‌دیده بابت آسیب جانی از شرکت بیمه دیه یا ارش گرفته باشد لازم است بداند شرکت بیمه موظف است علاوه بر خسارت پرداخت شده، مبلغی هم بعنوان هزینه پزشکی پرداخت کند تا زیان‌دیده بتواند آسیب ایجاد شده را جبران کند. طبق اصلاحیه جدید قانون بیمه شخص ثالث، راننده مقصر نیز می‌تواند علاوه بر ارش یا دیه در صورت لزوم هزینه پزشکی را از محل بیمه حوادث راننده (یکی از پوشش های بیمه شخص ثالث) از شرکت بیمه دریافت کند.